سکته مغزي (استروک) از علل اصلي مرگ و مير و ناتواني در سراسر جهان است از اين رو 29 اکتبر هفتم آبان ماه روز جهاني پيشگيري از سکته مغزي نامگذاري شده تا بهانه اي براي توجه به اين بيماري باشد.
استروک يا سکت? مغزي، ? خون يا خونريزي در مغز است که مي‌تواند منجر به آسيب‌هاي طولاني‌مدت شود و حرکت، ادراک، بينايي و ارتباطات فرد را تحت تاثير قرار دهد.
سکت? مغزي يک حالت اورژانسي پزشکي است و مي‌تواند باعث آسيب‌هاي دائمي نورولوژيک، عوارض مختلف و حتي مرگ شود. استروک دومين حالت مهم مرگ در سراسر جهان است و اين پتانسيل را دارد که در آينده به اصلي‌ترين عامل هم تبديل شود.
امروزه بيش از 900 هزار نفر از ساکنان انگلستان، سابق? سکت? مغزي دارند که در 300 هزار نفر از آنها اين سکته، عامل اصلي معلوليت‌هاي نسبي تا شديد است.
با اين حال، آمار جهاني نشان مي‌دهند 70درصد افرادي که تجرب? سکت? مغزي داشته‌اند زنده مانده‌اند.
به بهانه روز جهاني استروک و علل و ريسک فاکتورهاي اصل و علام و نشانه ها ونيز چگونگي مصون ماندن از سکته مغزي گفتگويي داشتيم با دکترمهدي فرهودي متخصص مغز اعصاب (نورولوژي ) و رئيس بخش مطالعات نورولوژي (مغز و اعصاب) و رئيس بخش استروک ،مرکز آموزشي و درماني امام رضا (ع) تبريز که در ادامه مي آيد.
رئيس بخش مطالعات بيماري‌هاي مغز و اعصاب در خصوص تعريف سکته مغزي مي‌گويد: سکته مغزي يک عارضه ناگهاني در مغز بوده و علت آن گرفتگي عروق هست بر اساس آخرين آمارها که قبلا 6 به يک نفر بوده در حال حاضربه چهار به يک رسيده يعني به عبارت ساده‌تر از هر چهار نفر يک نفر در معرض خطر ابتلا به سکته مغزي قرار دارند بر همين اساس شعار امسال روز جهاني استروک اين است که سعي کنيم يک نفر از آن چهار نفر نباشيم که مبتلا به سکته مغزي خواهد.
فرهودي مي‌افزايد: درگيري عروق مغزي که گاها منجر به پارگي رگ‌هاي مغزي يا ايسکميک هم مي‌شود مي‌تواند خونريزي دهنده بوده و به صورت حاد رخ مي‌دهد که بعد از اسکن و مشخص مي‌شود که به چه قسمتي از مغز خون کم رسيده يا دچار خونريزي شده و مغز تحت فشار قرار گرفته و بايد مداخلات درماني مناسب انجام پذيرد.
رئيس بخش استروک بيمارستان امام رضا(ع) با بيان اينکه سکته مغزي (استروک) يک بيماري مولتي فاکتوريال است گفت: استروک از دسته بيماري‌هايي است که دلايل مختلفي مي توانند در بروز اين بيماري نقش موثري داشته باشند از اين رو ريسک فاکتورها و يا عوامل خطر اين بيماري را مي‌توان به گروه تقسيم کرد نخست عوامل قابل تغيير و ديگري عوامل غير قابل تغيير يا ارثي که نمي‌توان آنها را تغيير داد.
نژاد ژاپني با کثرت مبتلايان به سکته
فرهودي در توضيح عوامل خطر اين بيماري ادامه مي‌دهد: جنسيت و نژاد افراد در بروز سکته مغزي مهم بوده و در افراد بالاي 60 سال عروق بيشتر دچار مشکل شده و اين مساله در آقايان به دليل اختلالات هورموني شايع‌تر از بانوان بوده و در بحث نژاد در نژاد ژاپني با کثرت مبتلايان به سکته مغزي هستيم.
وي مداخلات پزشکي را در پيشگيري از شدت اين بيماري مهم دانسته و ابراز مي‌دارد: آنچه از نظر پزشکي مهم است مداخله دارويي براي عوامل قابل تغيير است از جمله آن فشار خون بالاست که بعد از فاکتور يالا بودن سن بالا، قوي‌ترين ريسک فاکتور است و شناسايي و رسيدگي و درمان به موقع فشار خون حائز اهميت بوده و بر همين اساس در کشورهاي پيشرفته با کنترل فشار خون توانسته‌اند ميزان قابل توجهي از بروز سکته مغزي را کاهش دهند. مثلا در امريکا مرگ و مير ناشي از سکته مغزي در رده سوم قرار داشته و در حال حاضر در رده پنجم قرار دارد.
سکته مغزي دومين عامل مرگ و مير در کشور
فرهودي سکته مغزي را دومين عامل مرگ و مير در کشور عنوان داشته و مي افزايد: در کشور ما بعد از سکته قلبي دومين علت مرگ و مير سکته مغزي بوده و اشخاصي که آريتمي قلبي يا نارسايي قلبي، مشکل دريچه قلبي داشته و در پمپاژ خون دچار مشکل هستند احتمال ايجاد ه خون بيشتر بوده و به سمت مغز رفته و شخص دچار سکته مغزي ايسکميک يا انسداد عروق مغزي مي‌شوند.
وي افراد ديابتيک، سيگاري‌ها، چاقي و اضافه وزن و کم تحرکي و عدم انجام ورزش منظم را از ديگر عوامل خطر بروز سکته مغزي دانسته و اضافه مي‌کند: مدرنيزاسيون و زندگي ماشيني و کم تحرکي بيماري‌هاي زمين‌هاي را به دنبال داشته و سبب بروز سکته‌هاي مغزي مي‌شود و با افزيش مصرف سيگار و عدم ورزش مناسب و منظم و به دنبال آن کندي جريان و غلظت خون و ايجاد ه خون و در نهايت انسداد عروق مي‌تواند ريسک بروز سکته مغزي را افزايش دهد.
چه کنيم سکته مغزي نکنيم
مهدي فرهودي در خصوص راه‌هاي پيشگيري و اينکه چه کنيم که سکته مغزي نکنيم اضافه مي‌کند: پيشگيري بر دونوع است پيشگيري اوليه و پيشگيري ثانويه پيشگيري اوليه يعني قداماتي انجام شود که فرد از سکته مغزي دور بماند و پيشگيري ثانويه که بعد از دچار شدن به سکته جلوگيري کنيم که آسيب کمتري فرد ببيند.
وي افزود: در پيشگيري اوليه مي‌توانيم از رسانه‌ها و به ويژه از صدا و سيما کمک گرفته و با تهيه و بخش برنامه‌هايي مانند تبليغ کاهش مصرف نمک،افزايش مصرف ميوه و سبزيجات و. و در پيشگيري نوع دوم گروه پر خطر را مد نظر قرار داده و شناسايي کرده و آموزش‌هاي لازم را به افراد ارائه کنيم.
فرهودي ادامه داد: البته لازم است که از اين فرصت استفاده کرده و اپ تلفن همراه خطر سنج سکته مغزي را معرفي کنيم اين اپ در کشورم ما نيز بومي‌سازي شده و همزمان با ساير کشورهاي پيشرو در پيشگيري بروز سکته مغزي به صورت رايگان در اختيار کاربران قرار داده شده و در نسخه اندرويد و آ يو اس براي انواع گوشي‌هاي تلفن همراه قابل نصب و استفاده است.
اين استاد دانشگاه علوم پزشکي تبريز نصب اين اپ تلفن همراه را مفيد دانسته و مي‌گويد: اين اپ با مکانيسمي بسيار ساده و با طرح 20 سووال از کاربر مي‌خواهد به طور دقيق به سووالات پاسخ دهد و پس از انجام مراحل پاسخگويي مي‌تواند احتمال ابتلاي فرد در 5 و 10 سال آينده به سکته مغزي را تخمين زده و فرد را مطلع کند البته اين اپ توسط يکي از دانشگاه‌هاي معتبر پزشکي جهان طراحي و ساخته شده و از سال 2015 به ايران وارد و بومي‌سازي شده و در اختيار کاربران قرار داده شده است.
سالانه سکته مغزي جان 5 ميليون نفر را مي‌گيرد
وي آمار مبتلايان به سکته مغزي را نگران کننده دانسته بيان مي‌دارد: آمار جهاني مبتلايان به سکته مغزي هر دو ثانيه يک نفر بوده و هر 6 ثانيه يک نفر دچار مرگ بر اثر سکته مغزي مي‌شود و در سال 15 ميليون نفر دچار سکته مغزي شده و 5 ميليون نفر از اين تعداد دچار ناتواني، 5 ميليون نفر به صورت نسبي بهبودي يافته و پنج ميليون نفر جان خود را از دست مي‌دهند.
رئيس بخش استروک مرکز آموزشي،درماني و تحقيقاتي امام رضا (ع) تبريز در خصوص معرفي بخش استروک و نحوه مداخلات درماني و پيشگيري از بروز و افزايش ناتواني‌هاي حاصل از سکته مغزي در بيماران ادامه داد: بخش استروک مرکز از سال 1390 استارت خورد به دليل اينکه در ورود بيماران سکته مغزي مسير درماني سريع و بدون اتلاف وقت طي نمي‌شد اين بحث در جلسات و کميته‌ها مطرح و تاييد شد و چگونگي ورود و درمان تا پايان تعريف شد و از سال 1393 که برنامه ملي سکته مغزي (برنامه 724 که همان بيست و چهار ساعت در هفت روز هفته فعال شد و برنامه تزريق آمپول TPA به صورت بيمه ) تدوين و به مورد اجرا گذارده شد. عمليات طراحي، احداث، تجهيز و راه‌اندازي بخش استروک سرعت گرفته و به بهره برداري رسيد.
(آمپول TPAدارويي است که از ه شدن خون در رگ‌ها جلوگيري کرده ه را ليز و از هم پاشيده مي‌کند اين دارو از سال 1996 ميلادي در سطح جهاني مرد استفاده قرار گرفته و از سال 1390 در ايران به صورت گسترده در اختيار مراکز درماني استروک براي درمان بيماران سکته مغزي استفاده مي‌شود و معمولا کاربرد اين آمپول در ساعات اوليه بيمار دچار سکته مغزي شده موثر بوده و بيشترين تاثير را در 3 الي 6 ساعت اوليه بروز علائم بيماري سکته مغزي دارد)
بخش استروک بيمارستان امام رضا(ع) تبريز با 22 تخت بزرگ‌ترين مرکز سکته مغزي در ايران
فرهودي مي‌افزايد: بخش استروک اين مرکز با 22 تخت بزرگ‌ترين مرکز سکته مغزي در ايران بوده و علاوه بر ارائه خدمات درماني اوليه ، اقدامات توانبخشي نيز در که شامل انجام حرکات و توانبخشي اعضا و گفتار درماني و برگزاري کلاس‌هاي آموزشي و براي بيماران ارائه مي شود.
وي علائم و نشانه‌هاي ابتلا به سکته مغزي را اينگونه توضيح مي‌دهد: انحراف يک طرفه صورت، اختلال در تکلم، اختلال در ديد، بي‌حس و عدم کنترل و ضعيف شدن دست فرد از نشانه‌هاي بارز ابتلاي فرد به سکته مغزي بوده و حتما و بدون اتلاف وقت بايد با 115 تماس گرفته و به نزديک‌ترين مرکز استروک و 724 مراجعه کرد.
رئيس بخش مطالعات بيماري‌هاي مغز و اعصاب بيمارستان امام رضا (ع) تبريز با اشاره به اينکه مرکز استروک امام رضا (ع) بزرگ‌ترين مرکز 724 شمال‌غرب کشور است ابراز مي‌دارد: مرکز امام رضا تنها مرکز 724 در تبريز بوده سراب و مراغه هم اخيرا فعاليت خود را آغاز کرده‌اند و اين مرکز از آغاز فعاليت بيش از 750 مورد تزريق آمپول TPA داشته است.
فرهودي توصيه‌هاي خود را براي پيشگيري از ابتلا به سکته مغزي اينگونه ابراز مي‌دارد: عوامل خطر خودمان را بشناسيم و براي رفع آنها پيشگيري‌هاي لازم انجام دهيم اپ خطر سنج سکته مغزي را نصب کنيم و اگر فردي دچار علايم شد سريعا 115 زنگ زده و به مراکز 724 مراجعه کنيم.